13 juni 2020 in Trouw

De middelbare scholen moeten na de zomervakantie weer volledig opengaan, bepleiten psychiater Mascha ten Doesschate en kinder- en jeugdpsychiater Peter Deschamps.

Na een volledige sluiting van ruim twee maanden zijn de middelbare scholen sinds 2 juni in principe weer ‘open’. In de praktijk gaan jongeren echter nog maar mondjesmaat naar school vanwege alle beperkingen die de ‘1,5 meter afstand’-regel oplegt aan de scholen.

Omdat er op korte termijn geen vaccin zal zijn, komt daar het komende schooljaar geen verandering in zonder beleidsaanpassingen. Er dreigt voor middelbare scholieren een lange periode van maanden, mogelijk jaren, waarin zij verder gaan op de ingeslagen weg van virtueel ‘klassikaal’ onderwijs, beperkt aangevuld met werkelijk contact op school in kleine groepjes.

Waar de nadruk bij het zoeken naar alternatieven tot nu toe vooral heeft gelegen op de leerontwikkeling, is de belemmering van de sociaal-emotionele ontwikkeling van jongeren in het debat verwaarloosd. Om schadelijke effecten op de psychische ontwikkeling van jongeren te voorkomen, pleiten wij voor een heropening van de middelbare scholen na de zomervakantie, net als de basisscholen zonder de ‘1,5 meter afstand’-beperking.

Het risico op verspreiding van het coronavirus voor en door jongeren is tot nu toe leidend geweest voor het beleid rond de schoolsluiting. Dat is logisch en past ook bij de acute en eerste fase. In de afgelopen maanden kregen we gelukkig steeds meer informatie waaruit blijkt dat kinderen en jongeren op zijn hoogst een kleine bijdrage leveren aan de verspreiding van corona. We leerden tot onze geruststelling dat zij in onze ziekenhuizen nauwelijks een beroep deden op de intensieve zorg. Er is nu capaciteit om leerkrachten, ouders en kinderen ruim te testen voor extra zekerheid. Ook zijn er ondertussen oplossingen bedacht als extra bescherming voor kwetsbare leerkrachten.

Input nodig

Voor pubers is de interactie met anderen noodzakelijk voor een goede sociaal-emotionele ontwikkeling. Als leerlingen elkaar slechts af en toe zien, komt die ontwikkeling ernstig in gevaar. Pubers lijken aan de oppervlakte vaak moeilijk te begrijpen, onlogisch en op zichzelf gericht. In werkelijkheid zijn ze keihard aan het werk om te leren zich in te leven in de gedachten, beleving en gevoelens van anderen. Ze scherpen hun eigen ideeën door discussies en debat. Door te polariseren leren ze integreren en anderen te respecteren. Ze vormen groepen met elkaar waarin ze leren om samen te werken, hulp te vragen en te helpen, mee te voelen met anderen en hun eigen identiteit te ontwikkelen. Deze sociaal-emotionele ontwikkeling met leeftijdsgenoten voltrekt zich ogenschijnlijk vanzelf en onstuitbaar. Maar het brein heeft daarvoor de broodnodige input nodig van echt, fysiek contact.

Kinderen in de middelbare schoolleeftijd, zeker in de onderbouw, kunnen niet langdurig alleen gelaten worden, maar hebben toezicht, begeleiding en begrenzing nodig. Een groot deel van de middelbare scholieren heeft twee werkende ouders die vaak niet beschikbaar zijn overdag. Dat is een recept voor lange dagen alleen maar achter een beeldscherm series kijken en spelletjes doen. Dit brengt niet alleen hun schoolwerk in gevaar, maar geeft ook een risico op bijziendheid en andere lichamelijke klachten zoals overgewicht.

Gevolgen niet onderschatten

De effecten voor de toekomstige generatie mogen niet onderschat worden. Jongeren die psychisch gezond opgroeien hebben minder kans op psychische stoornissen later in het leven. Ze gedragen zich gezonder, roken minder, eten beter en bewegen meer. Ze hebben later minder kans op allerlei ziektes en kunnen een grotere bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de maatschappij.

Wij hopen dat de overheid haar verantwoordelijkheid neemt om ervoor te zorgen dat we jongeren onderwijs kunnen bieden in lijn met artikel 28 en 29a uit het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind: recht op onderwijs gericht op de zo volledig mogelijke ontplooiing van de persoonlijkheid, talenten en geestelijke en lichamelijke vermogens van het kind. Volledige opening van de middelbare scholen na de zomervakantie is daarvoor cruciaal.